“Miljoenen mensen blijven last hebben van uitputting, cognitieve problemen en andere langdurige symptomen na een besmetting met het coronavirus. De exacte oorzaken van de ziekte, bekend als langdurige Covid, zijn niet bekend. Maar nieuw onderzoek biedt aanknopingspunten, beschrijft de tol die de ziekte eist op het lichaam en waarom het zo slopend kan zijn.” Josh Keller
De New York Times publiceerde onlangs een prachtig en prachtig geïllustreerd artikel, “How Long COVID Exhausts the Body” [Hoe langdurige COVID het lichaam uitput] , door Josh Keller dat prominent op de website stond. Keller, die duidelijk zijn huiswerk heeft gedaan, merkte in het artikel verschillende keren een mogelijk verband op met ME/cvs. Het volledige verband tussen de twee werd niet onderzocht.
Misschien zou dat wel moeten. Sommige groepen lijken immers niet te geloven dat deze ziekten veel met elkaar gemeen hebben. Nadat de National Institutes of Health (NIH) bijvoorbeeld meer dan een miljard dollar ontvingen om onderzoek te doen naar en behandelingen te vinden voor langdurige COVID, zijn ze doorgegaan met het afwijzen en, in sommige gevallen, zelfs schrappen van financiering voor ME/cvs. Hun weigering om zelfs maar een klein aantal mensen met ME/cvs te laten deelnemen aan hun massale langdurige COVID-studies, hun besluit om de financiering van onderzoekscentra op hun schamele niveau voort te zetten, hun vroegtijdige beëindiging van misschien wel de belangrijkste studie in de geschiedenis van ME/cvs, en hun verwijdering van een vermelding van ME/cvs van hun website over langdurige COVID suggereert dat, als er al iets is, de NIH achteruit zouden kunnen gaan op het gebied van ME/cvs.
Een groot artikel van een van de grootste mediakanalen ter wereld over langdurige COVID biedt een gelegenheid om te verduidelijken waar ME/cvs staat in relatie tot langdurige COVID. (Met dank aan Lisa White voor de suggestie.)
Hoe langdurige COVID en ME/cvs het lichaam uitputten
Auto-immuunziekten?
“Onderzoekers hebben ook bewijs gevonden dat Covid een blijvende en schadelijke auto-immuunreactie kan veroorzaken. Studies hebben verrassend hoge niveaus van autoantilichamen gevonden, die ten onrechte de eigen weefsels van een patiënt aanvallen, vele maanden na een eerste infectie.” Keller
Toch biedt auto-immuniteit een verleidelijke manier om de opmerkelijke diversiteit aan symptomen, het onevenwicht tussen mannen en vrouwen en de infectieuze trigger die bij ME/cvs wordt aangetroffen, te verklaren.
De onderzoeken naar autoantilichamen bij langdurige COVID overtreffen reeds die bij ME/cvs in hun omvang en complexiteit en suggereren dat een breed scala aan autoantilichamen wordt ontketend door de coronavirusinfectie. Verschillende studies naar ME/cvs hebben bewijzen gevonden van verhoogde niveaus van autoantilichamen tegen receptoren (beta-adrenerge (AdR), muscarine acetylcholine receptoren (M-AChR)) die, onder andere, de werking van het sympathische zenuwstelsel en de bloedvaten beïnvloeden. Kleine studies suggereren dat gerichte therapieën die deze autoantilichamen verwijderen, ook nuttig kunnen zijn en ten minste één daarvan wordt onderzocht in langdurige COVID.
Sommige onderzoekers hebben voorgesteld dat de combinatie van een neiging tot auto-immuniteit, dysautonomie, en dunnevezelneuropathie in ME/cvs, POTS, en sommige andere ziekten vraagt om een nieuwe aanduiding genaamd “auto-immune neurosensorische dysautonomie”. (Zoals we zullen zien, wordt die combinatie ook gevonden in langdurige COVID). Verscheidene hypothesen, alsook inspanningsonderzoeken suggereren dat auto-immuniteit een belangrijke rol speelt bij ME/cvs.
Het virus dat nooit is weggegaan?
“Eén mogelijkheid is dat het lichaam nog steeds vecht tegen restanten van het coronavirus. Onderzoekers ontdekten dat het virus zich tijdens een eerste infectie wijd verspreidt, en dat viraal genetisch materiaal vele maanden ingebed kan blijven in weefsels – in de darmen, lymfeknopen en elders.” Keller
Aangezien is aangetoond dat ME/cvs, of een toestand die er sterk op lijkt, wordt uitgelokt door vele ziekteverwekkers (Epstein-Barrvirus, HHV-6, Coxsackie, Giardia, enz.) heeft het idee dat een virus, in een of andere vorm, nog steeds, zelfs nadat het grotendeels is bestreden, het immuunsysteem blijft aantasten, geleid tot enkele van de meest creatieve onderzoeken naar ME/cvs.
Enterovirus – Verschillende vroege studies vonden bewijs van enteroviraal RNA dat achterbleef in de spieren van sommige mensen met ME/cvs. Sinds 2005 heeft Dr. John Chia bewijs gepresenteerd van een “smeulende” enterovirusinfectie bij ME/cvs, inclusief verhoogde antilichaamniveaus, de aanwezigheid van enteroviraal RNA in het plasma en bij maagbiopten, meestal na wat Chia “een ernstige griepachtige ziekte” van onbekende oorsprong noemt. Chia gelooft dat enteroviraal RNA in de spieren verantwoordelijk kan zijn voor de inspanningsproblemen bij ME/cvs.
Epstein-Barrvirus – Nu studies verklaren dat EBV de oorzaak is van multiple sclerose, krijgt EBV meer aandacht dan ooit. EBV was het eerste virus dat in verband werd gebracht met ME/cvs en wordt nu, bijna 40 jaar later, nog steeds bestudeerd. In een langlopende subsidie van de NIH hebben onderzoekers van Ohio State bijvoorbeeld bewijs gevonden dat een vreemde, smeulende EBV-infectie die niet in staat is zichzelf volledig te repliceren, toch eiwitten naar buiten pompt waar het immuunsysteem op reageert bij ME/cvs. Een recente Noorse studie die bewijs vond van een voortdurende ontstekingsreactie 6 maanden na een EBV-infectie suggereerde dat het virus een langdurige immuunreactie had uitgelokt bij ME/cvs.
HHV-6 – In misschien wel de meest creatieve pathogene hypothese tot nu toe, stellen Prusty en Naviaux voor dat een reactivatie van HHV-6/7 een celgevaarreactie kan teweegbrengen die uiteindelijk de mitochondria fragmenteert en de energieproductie in ME/cvs belemmert.
Problemen met de bloedsomloop
“Veel langdurige Covid-patiënten worstelen met lichamelijke activiteit lang na hun eerste infectie, en ervaren een terugval van de symptomen als ze zich inspannen. De eerste studies suggereren dat disfunctie in de bloedsomloop de toevoer van zuurstof naar spieren en andere weefsels zou kunnen belemmeren, waardoor de aerobe capaciteit wordt beperkt en ernstige vermoeidheid optreedt.
In één studie vertoonden patiënten met langdurige Covid-symptomen onverwachte reacties op fietsen. Hoewel hun hart en longen ogenschijnlijk normaal waren, konden hun spieren slechts een deel van de normale hoeveelheid zuurstof uit kleine bloedvaten halen terwijl ze fietsten, waardoor hun inspanningscapaciteit aanzienlijk verminderde.
Een mogelijke boosdoener: chronische ontsteking kan de zenuwvezels beschadigen die de bloedsomloop helpen regelen, een aandoening die ‘dunnevezelneuropathie’ wordt genoemd. De beschadigde vezels, gezien in huidbiopten, worden in verband gebracht met dysautonomie, een storing van automatische functies zoals hartslag, ademhaling en spijsvertering die veel voorkomt bij langdurige Covid-patiënten.” Keller
Hoewel auto-immuniteit en virale persistentie/reactivatie mogelijkheden zijn bij ME/cvs, blijven het dat slechts – mogelijkheden. Het bewijs dat er een soort probleem met de bloedsomloop bestaat bij ME/cvs is daarentegen vrij sterk. Het eerste bewijs werd meer dan 20 jaar geleden geleverd toen McCully/Natelson een verminderde zuurstofstroom naar de spieren vonden. Problemen met de microcirculatie en het functioneren van endotheelcellen – twee belangrijke aandachtspunten in zowel langdurige COVID als ME/cvs – doken vervolgens op in drie door ME Research UK gefinancierde studies/papers in 2000, 2003, en 2005.
De bloedstromen naar de spieren en de hersenen zijn het meest bestudeerd.
Bloedstromen naar de hersenen
“Een andere onderzoeksgroep ontdekte dat langdurige Covid de hoeveelheid bloed die de hersenen bereikt, aanzienlijk kan verminderen, een bevinding die vóór de pandemie ook werd gezien bij patiënten met een verwante chronische aandoening, ME/cvs.” Keller
Het bewijs voor verminderde bloedtoevoer naar de hersenen kwam voor het eerst aan het licht in 1996 en is in de loop van de jaren toegenomen en afgenomen. De vraag over de doorbloeding van de hersenen werd grotendeels opgelost toen Visser/Van Campen/Rowe, gebruik makend van een nieuwere, meer accurate techniek, verminderde doorbloeding van de hersenen vonden bij vrijwel iedereen met ME/cvs, inclusief mensen die niet voldeden aan de criteria voor orthostatische intolerantie.
Verdere studies wezen uit dat na kanteltafeltesten de bloedstromen naar de hersenen er veel langer over doen om weer normaal te worden bij ME/cvs, dat het bloedvolume – een cruciaal aspect van de bloedsomloopfunctie – laag is, dat bij ernstige ME/cvs zelfs zitten of licht “kantelen” kan leiden tot een aanzienlijk verminderde bloedstroom naar de hersenen, en dat kanteltafeltesten vergelijkbare effecten hebben bij patiënten met langdurige COVID.
Medows openbarende studie uit 2014 toonde de dramatische impact aan die verminderde zuurstofstromen naar de hersenen kunnen hebben bij ME/cvs. Toen Medow fenylefrine gebruikte bij ME/cvs-patiënten met orthostatische intolerantie om de bloedstroom naar hun hersenen te verhogen, verdwenen hun cognitieve problemen en symptomen volledig tijdens de gevreesde kanteltafeltest.
Inspanning
“Veel langdurige Covid-patiënten worstelen met lichamelijke activiteit lang na hun eerste infectie, en ervaren een terugval van de symptomen als ze zich inspannen. De eerste studies suggereren dat disfunctie in de bloedsomloop de toevoer van zuurstof naar spieren en andere weefsels zou kunnen belemmeren, waardoor de aerobe capaciteit wordt beperkt en ernstige vermoeidheid optreedt.” Keller
Inspanningsstudies behoren tot de meest verhelderende studies over wat waarschijnlijk de meest inspanningsintolerante ziekte ter wereld is. (Het symptoom postexertionele malaise – dat nu wordt gebruikt in studies naar langdurige COVID – kwam voort uit het ME/cvs-veld en deskundigen stelden voor om ME/cvs Systemic Exertion Intolerant Disease (SEID)[Systemische Inspanningsintolerantieziekte] te noemen.
Veel studies hebben problemen aangetoond met aerobe capaciteit bij ME/cvs. Workwells nieuwe 2-daagse inspanningsstudies, die in de loop van de tijd goed gevalideerd zijn geworden, tonen een kenmerk aan dat, tot een recente studie naar langdurige COVID het vond – alleen gedocumenteerd was bij ME/cvs: dat inspanning op een dag iemands vermogen om energie te produceren de volgende dag schaadt.
Het invasieve inspanningswerk van David Systrom suggereert dat twee soorten problemen met de bloedsomloop opduiken bij ME/cvs tijdens inspanning: een shunt lijkt voldoende zuurstoftoevoer naar de spieren te verhinderen en lekkende aders verhinderen voldoende bloedtoevoer naar het hart. Vermeulen en anderen hebben ook bewijs gevonden van verminderde zuurstoftoevoer naar de spieren tijdens inspanning bij ME/cvs.
Systroms en Mancini’s respectievelijk invasieve en tweedaagse inspanningsstudies hebben misschien – omdat ze rechtstreeks de inspanningsproblemen in langdurige COVID aanpakken – de meest significante bevindingen tot op heden opgeleverd. Beide hebben vergelijkbare inspanningsproblemen gevonden bij langdurige COVID-patiënten en ME/cvs.
Ten slotte suggereren zowel studies naar ME/cvs als langdurige COVID dat beschadigde of slecht functionerende endotheelcellen ook de bloedstroom kunnen belemmeren.
Bloedklonters
“Zuid-Afrikaanse onderzoekers vonden een ander circulatieprobleem: Microscopische bloedklonters. Kleine stolsels die zich vormen tijdens een eerste Covid-infectie worden gewoonlijk op natuurlijke wijze afgebroken, maar kunnen blijven bestaan bij langdurige Covid-patiënten. Deze stolsels kunnen de kleine haarvaten die zuurstof vervoeren naar weefsels in het hele lichaam, blokkeren.” Keller
Er is geen direct bewijs, voor zover ik weet, van microklonters bij ME/cvs, maar een paar kleine studies vonden ongeveer 20 jaar geleden bewijs van hypercoagulatie bij ME/cvs/FM en Golfoorlogsyndroom.
Dunnevezelneuropathie (DVN) en dysautonomie
“Chronische ontsteking kan zenuwvezels beschadigen die helpen de bloedsomloop te controleren, een aandoening die dunnevezelneuropathie wordt genoemd. De beschadigde vezels, gezien in huidbiopten, worden in verband gebracht met dysautonomie, een storing van automatische functies zoals hartslag, ademhaling en spijsvertering die veel voorkomt bij langdurige Covid-patiënten.” Keller
Slechts één kleine studie levert bewijs voor dunnevezelneuropathie bij langdurige COVID, maar veel studies geven aan dat het aanwezig is in ME/cvs. Interessant is dat Keller de hypotheses van Systrom en anderen omarmt dat de DVN gevonden in de huid de meest voor de hand liggende maar minst verontrustende manifestatie is van een probleem dat gevolgen heeft voor het hele lichaam en dat de omleiding van bloed weg van de spieren omvat.
Dysautonomie is natuurlijk een gemeenschappelijk thema bij ME/cvs, fibromyalgie, en posturaal orthostatisch tachycardiesyndroom (POTS) en lijkt ook aanwezig te zijn bij langdurige COVID. Een lagere hartslagvariabiliteit, die wijst op een dominantie van het sympathische zenuwstelsel, wordt aangetroffen bij ME/cvs, FM, POTS en langdurige COVID. Een eenvoudige sta-test die het autonome zenuwstelsel belast, is door ME/cvs-behandelaars voorgesteld als diagnostische test, en metingen van verminderde hartslagvariabiliteit waren voorspellend voor slecht slapen.
- Bestaat FibroCOVID echt? Plus dunnevezelneuropathie gevonden bij Long COVID [in het Engels]
Een ontstoken brein?
“Hoewel het onduidelijk is hoe vaak het virus direct de hersenen binnendringt, lijken zelfs milde infecties aanzienlijke hersenontsteking te veroorzaken, volgens de onderzoekers, waaronder Dr. Nath, Dr. Iwasaki en Dr. Michelle Monje, een neuroloog aan Stanford. Infecties kunnen de overactivering van immuuncellen, microglia genaamd, teweegbrengen op een manier die lijkt op het proces dat kan bijdragen tot cognitieve problemen bij veroudering en sommige neurodegeneratieve ziekten.” Keller
De mate waarin neuro-inflammatie een rol speelt bij ME/cvs is onduidelijk, maar verschillende kleine studies hebben bewijs gevonden van wijdverspreide neuro-inflammatie. De hoge kosten van beeldvormende studies van de hersenen en de geringe steun die ME/cvs krijgt, betekent dat de bevindingen over neuro-inflammatie – waarvan vermoed wordt dat ze tot de potentieel belangrijkste in het veld behoren – inderdaad langzaam zijn gekomen met slechts drie kleine studies die in de afgelopen 8 jaar zijn gepubliceerd. Studies die een gelijkaardig hersensignatuur hebben aangetoond bij fibromyalgie en Golfoorlogsyndroom – roepen om meer studies naar neuro-inflammatie. Die studies zullen, gelukkig, zeker komen in langdurige COVID.
- Fibromyalgie, ME/cvs, Golfoorlogsyndroom – de wijdverbreide neuro-inflammatieziekten [in het Engels]
Conclusie
“Miljoenen mensen blijven last hebben van uitputting, cognitieve problemen en andere langdurige symptomen na een infectie. De precieze oorzaken van deze ziekten, bekend als langdurige COVID en ME/cvs, zijn niet bekend. Maar nieuw onderzoek biedt aanknopingspunten en beschrijft de tol die de ziekte van het lichaam eist en waarom ze zo slopend kan zijn.” Keller
De overlappingen zijn opmerkelijk, maar misschien nog opmerkelijker is hoe snel dezelfde thema’s naar voren zijn gekomen in langdurige COVID en ME/cvs. Dat is niet omdat onderzoekers naar langdurige COVID meeliften op ME/cvs-onderzoek. Slechts een enkeling heeft iets met ME/cvs te maken gehad. Het is eerder zo dat ze langdurige COVID-patiënten beoordelen op basis van wat ze voor zich zien; m.a.w. langdurige COVID zelf stuwt het onderzoek in dezelfde richting als het bij ME/cvs is gegaan. In bijna alle gevallen komen de bevindingen die Keller in langdurige COVID uiteenzet nauw overeen met die welke bij ME/cvs worden gezien.
We zijn nog erg vroeg in het spel, maar de resultaten zijn veelbelovend voor zowel mensen met langdurige COVID als mensen met ME/cvs. Mensen met langdurige COVID zullen profiteren van de lange jaren van onderzoek naar ME/cvs, en mensen met ME/cvs zullen profiteren van de enorme financiering die in langdurige COVID wordt gestoken.
Zij werpen ook een interessante vraag op: als langdurige COVID 1,15 miljard dollar aan onderzoeksgelden waard is, hoeveel is ME/cvs dan waard, een ziekte die tot 2 miljoen mensen in de V.S. treft en momenteel 15 miljoen dollar per jaar krijgt?
© Health Rising, 27 februari 2022. Vertaling Zuiderzon, redactie NAHdine, ME-gids.net.
N.v.d.r. ME/CFS Skeptic merkt op dat deze review in de New York Times het huidige bewijs overschat. De meeste van de studies die vermeld worden, zijn klein, nog niet gereproduceerd of zijn van geen betere kwaliteit dan het gebruikelijke biomedische onderzoek naar ME/cvs (waarbij bijna geen vooruitgang geboekt is).
De studie over longafwijkingen bijvoorbeeld lijkt slechts 11 long COVID-patiënten te hebben omvat, die over myelineverlies slechts 9, die over dunnevezelneuropathie 9, die over bloedklonters 11, die over invasieve cardiopulmonale inspanningstests 10.
De longitudinale studies die patiënten met een COVID-19-infectie volgen om na te gaan welke factoren het verschil uitmaken tussen degenen die langdurige symptomen ontwikkelen en degenen die herstellen, lijken het meest interessant, maar zij maakten geen gebruik van lange opvolgingen of strikte definities.
Het zou interessanter zijn om te zien wat het verschil is tussen degenen die meer dan een jaar later nog steeds ernstig geïnvalideerd zijn en mensen die na 2 maanden nog steeds symptomen melden.
N.v.d.r. Omwille van een langdurige terugval van een medewerker uit het team, wordt dit artikel nu pas gepubliceerd, waarvoor onze excuses.
