Home » Nieuwsartikels » Artsen/Onderzoekers » Is ME een auto-immuunziekte?

Is ME een auto-immuunziekte?

Geplaatst door ME-Gids
op 05/04/2015

Laatste bijwerking op 17/04/2015

Bron:

| 24533 x gelezen

Veelbelovende resultaten nieuwste Rituximab studie

Dr. Øystein Fluge en Prof. Olav Mella van het Universitair Ziekenhuis Haukeland te Bergen, Noorwegen, werden op 22 maart 2015 geïnterviewd op de BBC Radio Cambridgeshire in het programma The Naked Scientists (Cambridge University radio serie) over hun rituximab studies en B-cel theorie.

Het interview is te beluisteren op de website van de BCC of van The Naked Scientists. Het interview start op 39:00 en eindigt op 47:00.

De vertaling van het transcript is hieronder te lezen.

Presentator

Chronisch vermoeidheidssyndroom, ook bekend als ME, treft ongeveer 1 op 500 personen. Patiënten beschrijven symptomen van slopende vermoeidheid en sloomheid die niet verbeteren met slaap of rusten. Er bestaat momenteel geen consensus over wat de ziekte veroorzaakt, er zijn geen testen om de diagnose te bevestigen en er is geen remedie. Maar nu zijn we mogelijk dichter bij het begrijpen wat de oorzaak is van ten minste een aantal gevallen van de ziekte dankzij onderzoek die uitgevoerd wordt in Noorwegen door Øystein Fluge en Olav Mella van het Universitair Ziekenhuis Haukeland in Bergen.

Dr. Øystein Fluge

We zijn oncologen die zich voornamelijk toespitsen op lymfomen en hersentumoren. Maar in 2004 hebben we een patiënt geobserveerd met langdurige ME die lymfoom had, en zij ervoer een totaal onverwacht en zeer opmerkelijk herstel van ME-symptomen nadat ze behandeling gekregen had voor lymfoom met kanker chemotherapie. We speculeerden over deze zaak en toen we nieuwe ME-patiënten ontmoetten, was het opvallend te leren hoe gelijkaardig de patiënten hun symptomen waren en hoe ze beschreven dat ze voordien helemaal gezond waren en dan vaak heel plots ziek werden na een infectie en ME kregen. Dus redeneerden we dat B-cellen belangrijk zouden kunnen zijn in een subgroep van ME-patiënten.

Presentator

Wanneer je B-cellen zegt, dit zijn witte bloedcellen, de lymfocyten die antilichamen maken en een geheugen hebben tegen infecties die we eerder opgelopen hebben, juist?

Dr. Øystein Fluge

Dat klopt, ze zijn de voorlopers van plasmacellen die antilichamen aanmaken tegen virussen en bacteriën etc. Maar we deden een kleine pilootstudie waarbij we een enkel infuus van het geneesmiddel rituximab – die zich richt op B-cellen – toedienden aan 3 ME-patiënten en zij hadden allemaal een duidelijke maar voorbijgaande klinische respons. We hebben deze studie gepubliceerd in maart 2009 (toelichting).

Presentator

Dus u gaf deze mensen tijdens de behandeling van hun bloedkanker, lymfoom, het geneesmiddel rituximab (Mabthera ®) die zich richt op en de B-cellen vernietigt in het lichaam die aanwezig zijn bij deze patiënten, in de kankercellen. En als een bijwerking bijna van die behandeling, werden de patiënten, die eerder zeiden dat ze invaliderende symptomen hadden van ME, chronisch vermoeidheidssyndroom, nu beter.

Dr. Øystein Fluge

Dat is correct.

Prof. Olav Mella

Dat is deels correct.

Professor Olav Mella en Dr. Øystein Fluge van het Universitair Ziekenhuis Haukeland © Foto: Tor Erik H. Mathiesen http://www.helse-bergen.no

Presentator

Olav, ik wou mij net tot u richten. Wat gebeurde er eigenlijk precies met deze mensen toen jullie dit deden?

Prof. Olav Mella

De 3 proefpatiënten reageerden allemaal op de behandeling en één ding dat we waargenomen hebben bij deze 3 patiënten en ook in latere studies, is dat we een patroon van respons en terugval zagen na de rituximab behandeling met een vertraging van enkele maanden na de initiële en snelle B-cel depletie totdat ze klinische respons begonnen te vertonen. Zo’n patroon wordt ook gezien bij gekende auto-immuunziekten na een behandeling met rituximab. We geloven dat dit aansluit bij het feit dat de B-cellen een tijd niet meer geproduceerd worden na rituximab die een natuurlijke degradatie van auto-antistoffen toelaat, dat zijn antistoffen die nadelige effecten hebben op de lichaamsfuncties, waarbij de symptomen verbeteren wanneer het aantal antilichamen daalt tot onder een drempelwaarde. We denken dat dit erop wijst dat ME – althans bij een grote subgroep – een auto-immuunziekte is. Er wordt ook geconstateerd dat 70% van de patiënten met ME, onmiddellijk ziek worden na een infectie, en er zijn, net zoals in andere auto-immuunziekten, 3 tot 4 keer zoveel vrouwen als mannen die de ziekte krijgen. En ook nog, een grote Amerikaanse studie heeft aangetoond dat oudere ME/CVS-patiënten een matig en zeer significant risico op B-cel lymfoom hebben, wat aantoont dat patiënten mogelijk een chronisch geactiveerd B-cel systeem hebben. We zien hetzelfde lymfoom risico bij bekende auto-immuunziekten zoals reuma, lupus en het Sjögren syndroom.

Presentator

Dus samengevat, jullie krijgen deze patiënten die toevallig een lymfoom – een vorm van bloedkanker – hebben, maar die ook ME/CVS hebben. Jullie behandelen hun lymfoom met een geneesmiddel die hun B-cellen naar beneden haalt die de oorzaak zijn van hun kanker. Ze krijgen het patroon waarbij hun ziekte herstelt als de B-cellen weggaan maar met een vertraging die overeenkomt met de tijd die nodig is die B-cellen en antistoffen nodig hebben om te verdwijnen. En wanneer dan de B-cellen terugkomen bij deze patiënten, dan komen de ME-symptomen terug, wat erop lijkt dat die twee dingen aan elkaar gekoppeld zijn, nietwaar? Dus wat denk jij, Olav, dat de B-cellen doen bij deze mensen om daadwerkelijk voor de symptomen van ME/CVS te zorgen bij deze patiënten?

Prof. Olav Mella

Wel, we denken dat het een soort van immuunrespons is en het heeft uiteraard invloed op een aantal zeer centrale functies in het lichaam. We zijn er niet helemaal van overtuigd dat ME een encefalitis of een soort van inflammatoire aandoening in de hersenen is. Waarschijnlijk is het denk ik belangrijker wat er gebeurt in de bloedvaten. We hebben aanwijzingen dat de bloedvaten niet functioneren zoals ze zouden moeten, gezien de dynamische flow naar verschillende delen van het lichaam wanneer het nodig is. Øystein, wil je daar iets over zeggen?

Dr. Øystein Fluge

Ja, het is net alsof de patiënten een probleem hebben met de fine-tuning van de regulering van de doorbloeding volgens de behoeften van de weefsels voor zuurstof en voedingsstoffen. De patiënten beschrijven vaak dat ze het gevoel hebben dat ze een marathon lopen terwijl ze een heel beperkte inspanning gedaan hebben en ze krijgen brain fog (hersenmist) van cognitieve inspanning enzovoort. We zijn niet zeker, maar onze hypothese is dat het immuunsysteem op de een of andere manier de fine-tune regulering van de bloedaanvoer naar de weefsels zoals de hersenen en spieren verstoort.

Presentator

Øystein, wat zijn jullie nu aan het doen om dit te proberen concretiseren? Want jullie initiële resultaten die jullie gepubliceerd hebben zijn wel erg interessant maar hebben betrekking op een zeer klein aantal patiënten. En we zouden natuurlijk graag grote aantallen patiënten willen zien om zeker te zijn dat het geen statistische outlier is, dat het niet toevallig is, dat het echt is.

Dr. Øystein Fluge

Om onszelf te overtuigen, hebben we eerst een gerandomiseerde studie gepubliceerd in 2011 met 15 patiënten die Rituximab kregen en vijftien patiënten die placebo kregen. Tien van de vijftien die Rituximab kregen, hadden een klinische respons tegenover twee van de vijftien in de placebogroep. Dus dat was voor ons een teken van klinisch effect.

Dus we hebben vervolgens een open-label studie zonder placebogroep uitgevoerd met een onderhoudsbehandeling van verdere Rituximab infusies die de periode van geen B-cellen verlengt. We gaven zes infusen met Rituximab tot 15 maanden en we volgden de patiënten vervolgens drie jaar.

Deze studie is nu ingediend ter publicatie maar we kunnen zeggen dat twee derde een klinisch effect vertoonden en het effect duurde veel langer wanneer we een onderhoudsbehandeling gaven.

Maar deze twee studies waren niet ontworpen om een definitief antwoord te geven of Rituximab werkt bij ME, dus doen we nu een fase III multicenter studie in Noorwegen met 152 patiënten. De helft van hen zal zes Rituximab infusen krijgen tijdens het eerste jaar en de helft van hen placebo. En dan zullen we de patiënten twee jaar volgen en we hopen dat deze studie definitief zal kunnen aantonen of Rituximab voor een aanzienlijk deel beterschap geeft bij ME-patiënten.