Het lijkt een beetje vreemd dat we nog niet veel hebben gehoord over amantadine (Gocovri, Symadine en Symmetrel) bij het chronischevermoeidheidssyndroom (ME/cvs) of langdurige COVID. Dit zijn tenslotte de twee grote vermoeiende ziekten op de planeet en amantadine is het middel bij uitstek tegen vermoeidheid bij een andere zeer vermoeiende ziekte – multiple sclerose (MS).
Vermoeidheid is vaak het meest beperkende symptoom bij MS. Gezien de royale financiering die MS ontvangt, is het misschien niet verrassend dat de vermoeidheid bij MS veel meer behandelingsstudies heeft gekregen dan de vermoeidheid bij het “chronischevermoeidheidssyndroom”. Een recent systematisch onderzoek naar klinische studies gericht op vermoeidheid bij MS leverde het ongelooflijke aantal van 91 reviews en systematische reviews op, 78 gerandomiseerde gecontroleerde studies, geen meta-analyses en 107 klinische onderzoeken.
Uit deze review bleek dat “alle studies die amantadine (200 mg) vergeleken met placebo een significant effect van amantadine op vermoeidheid lieten zien”. Hoewel in de review werd gewezen op de kleine omvang en korte duur van veel van de studies, werd ook opgemerkt dat amantadine momenteel de enige behandeling is die door het National Institute for Health and Care Excellence (NICE) wordt aanbevolen voor vermoeidheid bij MS.
De studie met amantadine bij langdurige COVID
De gerandomiseerde studie met open onderzoeksopzet naar langdurige COVID bestaande uit 66 Iraanse personen vóór vaccinatie “A randomized open-label clinical trial on the effect of Amantadine on post Covid 19 fatigue” [Een gerandomiseerde klinische studie met open onderzoeksopzet naar het effect van Amantadine op post-COVID-19-vermoeidheid], was niet placebogecontroleerd; dat wil zeggen dat iedereen wist of ze het medicijn kregen of niet. De Fatigue Severity Scale (FSS) en de Visual Analogue Fatigue Scale (VAFS) werden gebruikt om de effectiviteit van het medicijn te beoordelen. Honderd mg amantadine werd een keer ‘s ochtends en een keer ‘s avonds toegediend gedurende twee weken.
De hoge p-waarden (p<.001) gaven aan dat de resultaten niet toe te schrijven waren aan toeval; d.w.z. dat ze echt waren. De VAFS-score bij degenen die Amantadine gebruikten, daalde van 7,90 naar 3,37 en bij de controlegroep van 7,34 naar 5,97. De FSS (Fatigue Severity Scale) daalde bij degenen die Amantadine gebruikten, van 53,1 naar 28,4, en bij de controlegroep van 50,38 naar 42,59.
Eenvoudiger gezegd, bij degenen die Amantadine kregen, daalde hun VAFS-score van “een hoge mate van vermoeidheid die het dagelijks leven verstoort” naar “een lage tot matige mate van vermoeidheid” die het dagelijks leven niet verstoort.
Degenen die het medicijn niet kregen, rapporteerden echter ook minder vermoeidheid. Hun VAFS-score daalde van “een hoge mate van vermoeidheid die het dagelijks leven belemmert” naar “een matige mate van vermoeidheid, die uw dagelijks functioneren en de levenskwaliteit tot op zekere hoogte kan beïnvloeden”.
Op dezelfde manier daalden degenen die het medicijn gebruikten van “snel vermoeid” en mogelijk geïnvalideerd door vermoeidheid naar “een lage mate van vermoeidheid” op de Fatigue Severity Scale. Degenen die het medicijn niet namen, werden nog steeds gecategoriseerd als “snel vermoeid”.
De auteurs meldden dat het medicijn meestal goed wordt verdragen en karakteriseerden het als een “mild bijwerkingenprofiel”. Voorzichtigheid is geboden wanneer het wordt gebruikt in combinatie met andere stimulerende middelen van het centraal zenuwstelsel of anticholinerge geneesmiddelen.
Het onderzoek suggereerde dus dat Amantadine gedurende een korte periode aanzienlijk kan helpen tegen vermoeidheid bij sommige mensen met langdurige COVID. De grote smet op deze studie was het ontbreken van een placebo-controlegroep, wat betekent dat een placebo-effect – mensen die verwachten dat ze beter zullen worden en daardoor beter worden – kan hebben bijgedragen aan de resultaten.
We weten dat Amantadine kan helpen bij vermoeidheid bij MS en deze studie suggereert dat het kan helpen bij vermoeidheid bij langdurige COVID – dus wat is dit medicijn?
Amantadine
Amantadine bestaat al heel lang. Het werd in de jaren 1950 ontwikkeld als antiviraal middel en wordt nu gebruikt bij ziekten van het centrale zenuwstelsel. (Het werd gebruikt bij de ziekte van Parkinson nadat iemand met Parkinson zich beter voelde nadat hij het tegen de griep had gebruikt).
Er wordt aangenomen dat het de overgeactiveerde prikkelende NMDA-glutamaatreceptoren remt die mogelijk neuro-inflammatie veroorzaken en neuronen uitschakelen bij deze ziekten. Het verhoogt ook de afgifte van de “feel-good” neurotransmitter dopamine en noradrenaline in de hersenen. Net als memantine – dat kan helpen bij fibromyalgie – lijkt amantadine ook anticholinerge effecten te hebben.
Amantadine lijkt ook nuttig te zijn bij traumatisch hersenletsel dat de symptomen van langdurige COVID en ME/cvs kan nabootsen.
Amantadine en ME/cvs
Opnieuw zien we langdurige COVID-behandelingstests die bij ME/cvs hadden kunnen, zouden moeten worden uitgevoerd. Een kleine, eerdere studie bij ME/cvs heeft echter mogelijk de richting van het medicijn verlegd. Een 8 weken durend onderzoek met 30 personen in 1997 toonde aan dat de helft van de patiënten afhaakte en dat er geen waarneembaar effect op vermoeidheid of andere symptomen werd gevonden.
Wijzend op hun vrij positieve bevindingen van het langdurig COVID-onderzoek en het gebrek aan significante bijwerkingen, suggereerden de auteurs dat 8 weken misschien te veel was. In elk geval wordt amantadine van tijd tot tijd gebruikt bij ME/cvs en de Clinical Coalition for ME/CFS stelt dat amantadine “kan helpen bij milde tot matige vermoeidheid. Kan een wisselwerking hebben met psychiatrische medicijnen.”
Een andere glutamaatremmer – memantine – biedt een mogelijkheid. In een review van de effecten van memantine op neuropathische pijn werd gesteld dat memantine het “veiligste bijwerkingenprofiel” heeft en dat de “uitstekende baten/risicoverhouding” van het medicijn het een goed doel maakte voor grotere onderzoeken. Een recente placebogecontroleerde studie naar fibromyalgie toonde aan dat memantine de pijn matig verminderde. Een andere studie gaf aan dat het in staat was om het hersenmetabolisme te verhogen.
Een recente review beweerde dat zowel amantadine als memantine “alertheid, gebrek aan aandacht en concentratie, (en) vermoeidheidssyndromen verbeteren… bij patiënten met chronische neurodegeneratieve processen”. Ze benadrukten de hulp van amantadine bij vermoeidheid of chronische uitputting en het effect van memantine op cognitie en stelden voor om beide te proberen bij langdurige COVID.
De Arseneau-test “Moet ik een behandeling proberen of niet” toepassen
De Arseneau-test beoordeelt de onderstaande factoren om te helpen beslissen of je een behandeling wel of niet moet proberen. Merk op dat verschillende mensen verschillende resultaten zullen krijgen. Mensen met meer middelen kunnen zich bijvoorbeeld meer op hun gemak voelen bij het proberen van duurdere en onbewezen behandelingen. Ook mensen die in het verleden slechte reacties op behandelingen hebben gehad, zullen misschien minder geneigd zijn om dingen te proberen die nog niet bewezen zijn.
- De geloofwaardigheid van de bron – een publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift, plus veel onderzoeken bij MS – de geloofwaardigheid van de bron is goed.
- Kwaliteit van het bewijs – ontbreekt. Klein onderzoek en goede resultaten, maar geen placebocontroles of blindering betekent dat er sprake kan zijn van een placebo-effect. Bovendien hebben we een oude, negatieve studie bij ME/cvs. Daar staat tegenover dat het medicijn op de lijst staat van de Clinician Coalition’s medicijnen voor ME/cvs.
- Het voordeel, de kosten en de risico-batenanalyse – het voordeel is waarschijnlijk matig, de kosten zijn laag (@$25/maand), en over het algemeen lijkt het risico laag te zijn.
Conclusie Arseneau-test – mogelijke hulp bij vermoeidheid, lage kosten en waarschijnlijk laag risico suggereert dat een kortdurende proef het proberen waard zou kunnen zijn (???).
De kernpunten
- Het lijkt een beetje vreemd dat we nog niet veel hebben gehoord over Amantadine (Gocovri, Symadine en Symmetrel) bij het chronischevermoeidheidssyndroom (ME/cvs) of langdurige COVID. Amantadine is het middel bij uitstek voor vermoeidheid bij een andere zeer vermoeiende ziekte – multiple sclerose (MS).
- Met honderden klinische onderzoeken is vermoeidheid bij MS goed bestudeerd. Een recent overzicht meldde dat alle onderzoeken met Amantadine aantoonden dat het de vermoeidheid aanzienlijk verminderde.
- In een gerandomiseerde studie naar langdurige COVID met open onderzoeksopzet die 2 weken duurde en waaraan 66 personen deelnamen, werd vastgesteld dat Amantadine aanzienlijk hielp bij vermoeidheid. Uit een symptoombeoordeling bleek dat degenen die Amantadine kregen, van “een hoge mate van vermoeidheid die het dagelijks leven belemmert” naar “een lage tot matige mate van vermoeidheid die het dagelijks leven niet beïnvloedt” gingen.
- Een andere beoordeling van de symptomen toonde aan dat mensen die het medicijn kregen, van “gemakkelijk vermoeid” en mogelijk geïnvalideerd door vermoeidheid naar “een lage mate van vermoeidheid” gingen. Bij mensen die het medicijn niet kregen verbeterde hun vermoeidheid ook, maar lang niet in dezelfde mate.
- Het onderzoek was echter niet placebogecontroleerd, wat erop wijst dat het placebo-effect verantwoordelijk zou kunnen zijn voor een deel van de positieve effecten.
- De auteurs meldden dat het medicijn meestal goed wordt verdragen en karakteriseerden het als een “mild bijwerkingenprofiel”. Er werden weinig bijwerkingen gerapporteerd in het onderzoek. Voorzichtigheid is geboden wanneer het wordt gebruikt in combinatie met andere middelen die het centraal zenuwstelsel stimuleren of anticholinerge geneesmiddelen.
- Het medicijn bleek effectief en veilig te zijn in de studie naar langdurige COVID, maar de helft van de deelnemers viel uit in een 8 weken durende studie naar ME/cvs in 1997. Misschien kan het medicijn beter voor korte periodes gebruikt worden. De Clinician’s Coalition for ME/CFS rapporteert dat het medicijn kan helpen bij milde tot matige vermoeidheid.
- Amantadine dempt de prikkelende neuronen in de hersenen die neuro-inflammatie kunnen veroorzaken en verhoogt het dopamine- en noradrenalinegehalte.
- Een recente review stelde dat zowel Amantadine als een vergelijkbaar geneesmiddel, memantine, “alertheid, gebrek aan aandacht en concentratie, (en) vermoeidheidssyndromen verbeteren… bij patiënten met chronische neurodegeneratieve processen”. Ze benadrukten de hulp van Amantadine bij vermoeidheid of chronische uitputting en het effect van memantine op cognitie en stelden voor om beide te proberen bij langdurige COVID.
- De Arseneau-test toepassen om te bepalen of je iets wel of niet moet proberen: het bewijs is niet solide, maar het feit dat het medicijn mogelijk helpt tegen vermoeidheid, de lage kosten en het waarschijnlijk lage risico suggereren dat een kortdurende proef het proberen waard zou kunnen zijn (???).
© Health Rising, 28 januari 2024. Vertaling admin, redactie NAHdine, ME-gids.
