26 januari 2021.
“Het verhaal is altijd hetzelfde. Als er een pandemie plaatsvindt, concentreren mensen zich altijd op het primaire orgaan, maar vergeten ze de hersenen.” Dr. Avindra Nath
De meeste onderzoekers gaan, wanneer ze zich richten op postinfectieuze ziekten, rechtstreeks naar het lichaam om erachter te komen wat er mis is, maar Avindra Nath is anders, hij gaat rechtstreeks naar de hersenen.
‘Een Crisis in Neurologie’
“Niet-gediagnosticeerde neuro-inflammatoire ziekten veroorzaken een enorme last met verwoestende gevolgen.”
Nath, de leider van de intramurale studie naar ME/cvs, is een neurowetenschapper met interesse in neuro-inflammatie en postinfectieuze ziekten. Nath’s NIH-pagina laat zien dat hij gelooft dat neuro-inflammatoire ziekten vaker voorkomen en meer problemen veroorzaken dan we beseffen. Nath was misschien wel de eerste die aangaf dat er iets mis was met de hersenen van COVID-19-patiënten. In zijn artikel “Special Editorial in Neurology,”Neurologic complications of coronavirusinfecties” van mei, beweerde hij dat “angst de geest raakt van de onvoorbereiden” en benadrukte Nath hoe juist de medische gemeenschap onvoorbereid was op een virus dat het centrale zenuwstelsel aantast.
Hij vroeg zich af of de hersenstam erbij betrokken was, merkte op dat verschillende acute neurologische syndromen in verband zijn gebracht met coronavirussen en hekelde het gebrek aan geneesmiddelontwikkeling voor door infectie veroorzaakte neurologische aandoeningen.
“Hoewel we allemaal de honderden virussen herkennen die encefalitis kunnen veroorzaken en grote populaties ernstig kunnen raken, hebben we voor geen van deze organismen een behandeling, behalve voor herpes encefalitis.”
Hij noemde de COVID-19-situatie “een crisis in de neurologie” en zei: “De tijd om actie te ondernemen is nu.”
Is er een verband tussen COVID-19 en de ziekte van Parkinsons (ME/cvs?)?
Vervolgens vroeg Nath zich af of COVID-19 een “perfecte storm voor de ziekte van Parkinson” zou kunnen zijn. De delen van de hersenen die worden aangetast bij Parkinson – de middenhersenen en de basale ganglia – regelen beweging en beloning en kunnen ernstige vermoeidheid veroorzaken. Deze delen van de hersenen lijken bijzonder kwetsbaar te zijn voor infectieuze triggers die een soort chronische sensibilisatie van het immuunsysteem en waarschijnlijk neuro-inflammatie veroorzaken. Nath suggereerde dat de systemische en/of neuro-inflammatie die COVID-19 veroorzaakt in de loop van de tijd ‘een perfecte storm’ zou kunnen zijn voor de ontwikkeling van Parkinson. Dat is een interessant idee, aangezien studies laten zien dat de basale ganglia ook bij ME/cvs betrokken is. Zou een soortgelijk proces ook hiervan de oorzaak kunnen zijn?
Resultaten hersenautopsie
Het was niet verwonderlijk dat Nath direct keek naar wat er was gebeurd met de hersenen van COVID-19-patiënten die waren overleden. Zijn recente brief, “Microvasculair letsel in de hersenen van patiënten met Covid-19“, beschreef de resultaten van een onderzoek van de reukzenuw en hersenstam van 16 mensen die waren overleden aan COVID-19. MedicalNewsToday meldde dat Nath “volledig verrast” was door wat hij vond. In plaats van schade veroorzaakt door een laag zuurstofniveau, ontdekte hij ‘multifocale schadegebieden (die gewoonlijk worden geassocieerd met beroertes en neuro-inflammatoire aandoeningen)’.
Lekkende hersenen?
De MRI vertoonde gepunkteerde hyperintensiteit aan bij ongeveer de helft van de autopsies. Gepunkteerd hyperintensiteiten verwijzen naar laesies waarvan wordt aangenomen dat ze wijzen op problemen met de kleine bloedvaten in de hersenen. De wanden van deze bloedvaten waren ook dunner dan normaal. Een recent overzicht van COVID-19-hersenstudies (uitgevoerd bij levende patiënten) gaf aan dat bij MRI, hyperintensiteiten van witte stof (WM) werden gevonden bij ongeveer hetzelfde percentage patiënten. Nath ontdekte dat deze verstopte bloedvaten fibrinogeen lekten, wat hij interpreteerde als microbloedingen. Bij de meeste patiënten werden geactiveerde microglia – een mogelijk teken van neuro-inflammatie (evenals infiltraten van macrofagen en hypertrofische astrocyten) gevonden. Bovendien gaf een rapport aan dat T-cellen, die niet in de hersenen zouden moeten worden gevonden, rond deze beschadigde gebieden werden aangetroffen. Dat suggereerde dat immuuncellen uit het lichaam de hersenen waren binnengedrongen en waarschijnlijk schade aanrichtten.
Geen virus
Nath heeft alleen autopsie uitgevoerd op twee delen van de hersenen – de reukkwab en de hersenstam – maar hij hoefde niet verder te zoeken om te bepalen of het virus zelf de hersenen had bereikt. (Beide regio’s zijn van het grootste belang gezien het verlies van smaak en reuk en ademhalingsproblemen die worden aangetroffen bij COVID-19.) In geen van beide delen van de hersenen werd bewijs van het virus gevonden. Nath merkte op dat het mogelijk was dat het virus ooit aanwezig was geweest, of dat ze het niet hadden kunnen detecteren, maar hij vermoedde dat het immuunsysteem waarschijnlijk grotendeels verantwoordelijk was voor de gevonden hersenschade. Hij gelooft dat het ontstekingsproces de sleutel is:
“De ontstekingsreactie is de sleutel tot de neuropathogenese van dit syndroom, aangezien we geen virus in de hersenen konden vinden.”
Hij gelooft dat het virus een ontstekingsreactie in het zenuwstelsel teweegbrengt, die de bloedvaten beschadigt, waardoor ze elementen naar de hersenen lekken – wat vervolgens weer een immuunreactie op gang brengt. Dr. Jennifer A. Frontera, een arts in de neuro-kritische zorg, was het er ook over eens dat een secundaire (of immuun-) respons met betrekking tot “ontsteking en hypoxie” waarschijnlijk de sleutel was.
Vreemde Groep
De patiënten bij wie Nath autopsie deed, hebben geen weken op de intensieve zorg (IC) gelegen voor ze stierven. In feite hadden ze alleen milde COVID-19-symptomen voordat ze ogenschijnlijk plotseling instortten en stierven. Het is duidelijk dat niemand die dit leest in dat specifieke patroon past, maar velen van ons doen dat op een bepaalde manier wel: velen van ons hadden “milde” symptomen voordat we ME/cvs kregen. We voelden ons waarschijnlijk ellendig, maar we belandden niet in het ziekenhuis.
Tony Komaroff toonde dit aan in 1996 toen zijn grote studie liet zien dat mensen met ME/cvs significant slechter functioneerden dan mensen met een hartaanval, hartfalen of multiple sclerose. Deze bevinding laat zien dat het mogelijk is om zeer snel van licht symptomatisch naar zeer verzwakt of zelfs dood te gaan. Het is weer een bevinding die niet echt “past”; het lijkt niet logisch om snel van een milde COVID-infectie naar de dood te gaan, maar die afwijkendheid maakt het in zekere zin perfect voor de eeuwige vreemde eend in de bijt – ME/cvs.
ME/cvs, POTS en de langdurig zieke COVID-patiënten
Langdurige Covid
“Nu hebben we aanknopingspunten. We weten waar we naar moeten zoeken.” Nath
Nath is begonnen met een studie naar langdurige COVID waarin naar verluidt mensen met ME/cvs als controlegroep zullen worden gebruikt. Een focusonderwerp zal de microvasculatuur zijn. Nath heeft iets soortgelijks gezegd (“We weten waar we op moeten letten”) naar aanleiding van zijn ME/cvs-onderzoeken.
“We zijn van plan om in de toekomst te onderzoeken hoe COVID-19 de bloedvaten van de hersenen beschadigt en of dat enkele van de korte- en langetermijnsymptomen veroorzaakt die we bij patiënten zien.”
ME/cvs
In de vorige blog zagen we een behoorlijke overlap in symptomen die zich ontwikkelden bij mensen met langdurige COVID en mensen met ME/cvs. Nu zien we enkele intrigerende overeenkomsten in de hersenen en de bloedvaten. Gepuncteerde hyperintensiteiten waren een van de eerste bevindingen bij ME/cvs. Een groot percentage (78%) van de patiënten had ze in vergelijking met gezonde controles (21%), maar ze werden verworpen, zoals ik me herinner, omdat ze geen patroon vormden: ze waren willekeurig over de hersenen verspreid. Een soortgelijk patroon werd gevonden bij de autopsies van COVID-19-patiënten. Nath meldde dat de laesies niet gelijkmatig verdeeld waren: “je vond hier en daar een klein lekkend bloedvat” Hij zei dat het bijna was alsof er een reeks kleine beroertes in de hersenen was opgetreden.
Bijna 30 jaar later is die bevinding uit 1992 misschien beter te begrijpen. De wijde verspreiding van de gepuncteerde hyperintensiteiten weerspiegelt misschien de wijdverspreide aard van de symptomen bij ME/cvs. De symptomen die men ervaart, kunnen passen bij het deel van de hersenen met lekkende bloedvaten. Nath verklaarde dat gepunkteerde hyperintensiteiten in de hersenstam problemen kunnen veroorzaken met de hartslag, ademhaling en bloeddruk. Nath scheen hierop te hebben gezinspeeld toen hij zei:
“We hopen dat deze resultaten artsen zullen helpen het volledige spectrum van problemen van patiënten te begrijpen, zodat we met betere behandelingen kunnen komen.”
Omdat ze ook bij gezonde mensen voorkomen, is er enige twijfel over wat deze hyperintensiteiten betekenen. Ze lijken nu echter te worden beschouwd als “markers van hersenkwetsbaarheid“. Toenemende niveaus van gepuncteerde hyperintensiteiten zijn in verband gebracht met cognitieve problemen, waaronder het uitvoerend functioneren, geheugen en mobiliteitsproblemen, beroerte en mogelijk dementie. Baraniuks cerebrospinale proteoomstudie uit 2005 suggereerde dat gelokaliseerde bloedingen (en de afzettingen van amyloïdeachtige fragmenten) aanwezig waren in de hersenen van ME/cvs-patiënten.
Volgen
Tot dusverre volgen de bevindingen van Nath enkele prominente thema’s van ME/cvs. Verschillende onderzoeken suggereren dat de basale ganglia bij beide ziekten betrokken zijn. Een recente studie suggereerde dat de basale ganglia het centrum is van een vermoeidheidskern bij multiple sclerose.
Een vermoeidheidskern bij multiple sclerose… en ME/cvs en fibromyalgie? [in het Engels]
Andere studies hebben mogelijke problemen met de microcirculatie in beide ziekten aan het licht gebracht, evenals het posturaal orthostatisch tachycardiesyndroom (POTS). Aangenomen wordt dat bloedvatproblemen in de buik en onderbenen veel voorkomen bij POTS. De resultaten van Systrom geven aan dat een aanzienlijke subgroep van mensen met ME/cvs problemen heeft met de microcirculatie waardoor bloed kan ontsnappen naar de interstitiële ruimtes en de bloedstroom naar het hart wordt verminderd. Bovendien is de hersenstam een aandachtsgebied bij ME/cvs.
Terug naar de toekomst?
Vergelijk de conclusie van dat onderzoek uit 1992: “Een chronische ziekte gekenmerkt door vermoeidheid, neurologische en immunologische aandoeningen, en actieve infectie met het menselijke herpesvirus type 6″ (coauteur van Cheney, Peterson, Ablashi, Buchwald, Paul Gallo en Komaroff)
“De patiënten hebben mogelijk een chronisch, immunologisch gemedieerd ontstekingsproces van het centrale zenuwstelsel doorgemaakt.”
met Naths recente verklaring over patiënten met langdurige Covid:
“De ontstekingsreactie is de sleutel tot de neuropathogenese van dit syndroom.”
Hoewel het nog vroeg is en er nog niet de grote studies zijn gedaan die nodig zijn om echt een pathofysiologisch verband tussen ME/cvs en langdurige COVID te valideren, lijkt het erop dat de cirkel rond is. Bovendien is er goed nieuws op het front van de hersenen bij langdurige Covid. Het leek erop dat bij de zoektocht naar immuunproblemen bij Covid-19 de hersenen werden overgeslagen, maar de hersenonderzoeksgemeenschap trekt aan de bel.
De Alzheimers Association meldde dat vertegenwoordigers uit meer dan 30 landen “een internationaal, multidisciplinair consortium hebben gevormd om de korte- en langetermijngevolgen van de virale infectie op het centrale zenuwstelsel (CZS) te inventariseren en te evalueren”. De studie zal COVID-19-patiënten gedurende maximaal 18 maanden volgen.
Bekijk ook deze grote studie die vergelijkbare symptomen van ME/cvs vond bij mensen met langdurige COVID: Grote studie naar langdurige COVID en belangrijke media-artikelen onderstrepen link met ME/cvs – plus aftellen voor de NIH
De hoofdpunten
- In een hoofdartikel in mei verwees Avindra Nath naar een “crisis in de neurologie” toen hij verwees naar de langdurige impact van COVID op het centrale zenuwstelsel en het gebrek aan medicijnen om virussen te bestrijden die de hersenen beïnvloeden.
- Nath suggereerde ook dat het vermogen van het coronavirus om de basale ganglia en de middenhersenen (via het immuunsysteem) te beïnvloeden, langdurige zieke COVID-patiënten op de weg zou kunnen zetten naar de ziekte van Parkinson. Dat is een intrigerend idee, aangezien de basale ganglia ook betrokken zijn bij ME/cvs.
- In een kleine autopsiestudie vond Nath bewijs dat de COVID-patiënten hadden geleden aan kleine hersenbloedingen of beroertes in hun hersenen. Nath speculeerde dat de lekkende bloedvaten die hij had gevonden een sterke immuunrespons konden veroorzaken en merkte op dat hij ook vaak aanwijzingen vond voor microgliale activering.
- In eén van de eerdere ME/cvs-onderzoeken die werden uitgevoerd, werd hetzelfde type laesies (gepuncteerde hyperintensities) gevonden die Nath in verhoogde mate aantrof bij ME/cvs. De bevinding werd grotendeels verworpen omdat de laesies min of meer willekeurig over de hersenen leken te zijn verspreid. Dat was hetzelfde patroon dat Nath vond. Hij speculeerde dat laesies in verschillende gebieden bij verschillende patiënten verschillende symptomen veroorzaakten.
- De overleden COVID-19-patiënten leken milde vormen van de ziekte te hebben voordat ze blijkbaar plotseling instortten en stierven.
- Studies suggereren dat de microcirculatie ook verstoord is bij ME/cvs en POTS. Een ME/cvs-studie uit 1992 en de COVID-19-studie uit 2020 suggereerden dat hetzelfde gebeurde bij beide ziekten: een ontstekingsaanval op het centrale zenuwstelsel.
- Een grote studie met onderzoekers uit 30 landen zal in de loop van de tijd het centrale zenuwstelsel in verband met COVID-19 onderzoeken.
© Health Rising. Vertaling Mjramzy en Tanto, redactie Zuiderzon, ME-gids.
Lees ook
- De vele rare, langdurige symptomen van COVID-19 uitgelegd.
“Lancaster zegt dat virussen vaker de bloed-hersenbarrière kunnen binnendringen dan eerder werd gedacht. “De Covid-crisis heeft een licht geworpen op over het hoofd gezien postviraal chronisch vermoeidheidssyndroom (ME/CVS),” zegt ze. “Er zijn veel aanwijzingen dat een ontsteking van de hersenen tot die symptomen kan leiden. Er is een enorme overlap tussen die omstandigheden en Langdurige Covid.”
