ME/CVS is een langdurige ziektetoestand die zelfs jaren kan duren, met verschijnselen van hevige griep en systemisch verzet door het immuunsysteem. In een recente Italiaanse studie word een van de meest geaccepteerde mogelijke oorzaken van de ziekte onderzocht, namelijk een persisterende infectie door het Epstein-Barrvirus (EBV), ook bekend als de ziekte van Pfeiffer.  In deze statistische studie laat men zien dat een dergelijke infectie het immuunsysteem uit z’n evenwicht kan brengen. Hierbij ontstaat een stabiele toestand van chronische activatie van zowel het humorale als de cellulaire immuunsysteem.

ME/CVS en het immuunsysteem

Talrijke studies tonen een hoge incidentie van chronische infecties aan bij ME/CVS en fibromyalgie. Hiertoe behoren virale infecties van Epstein-barr (EBV), cytomegalovirus (CMV), humaan herpesvirus-6 (HHV6), en bacteriële infecties zoals mycoplasma, chlamydia pneumoniae (CP) en Borrelia burgdorferi (ziekte van Lyme). Zie: Dr. Holtorf over de infectueuze oorzaken van ME/CVS en fibromyalgie

ME/CVS wordt in meerdere onderzoeken geassocieerd met een abnormale concentratie en/of werking van B-lymfocyten, T-lymfocyten en cytokines. Een immunologisch feit is dat bij ME/CVS een ongewone toename (meer dan 67%) van geactiveerde CD8+ cytotoxische T-lymfocyten met MHC-II activatie merkers wordt waargenomen. De Italiaanse onderzoekers nemen deze immunologische feiten over ME/CVS als uitgangspunt en opperen de mogelijkheid dat de ME/CVS het gevolg is van een chronisch geactiveerd immuunsysteem, zelfs lang nadat een infectie is verdwenen.

Epstein-Barrvirus

De Italiaanse onderzoekers kijken meer specifiek naar EBV, een van de meest ‘succesvolle’ virussen. Het is een herpesvirus (HHV-4) dat wereldwijd voorkomt. De meeste mensen worden ooit in hun leven geïnfecteerd met het virus. Volgens het Amerikaanse National Center for Infectious Diseases  is 95% van de bevolking voor hun 40e levensjaar met EBV geïnfecteerd. Kinderen die het virus krijgen worden hier niet of nauwelijks ziek van. Als een adolescent of (jong) volwassene wordt geïnfecteerd, veroorzaakt het virus in 35-50% van de gevallen de ziekte van Pfeiffer. Ook wordt ME/CVS in verband gebracht met postvirale syndromen, die soms optreden na infectie met EBV, HHV-6 of Q-koorts.

Een ‘Pavlov’-reactie van het immuunsysteem die leidt tot ME/CVS

De Italianen onderzoeken de link tussen EBV en ME/CVS met modellen uit statistische mechanica. Door een link te leggen tussen een neuraal systeem en een adaptief immuunsysteem, toont men aan dat een Pavlov-reactie van het immuunsysteem ten grondslag zou kunnen liggen aan ME/CVS. De hypothese van de onderzoekers richt zich op de interactie en regulatie tussen B- en T- lymfocyten.

Bij een EBV infectie maakt het immuunsysteem normaal gesproken T-geheugencellen aan. Wanneer deze gestimuleerd worden door een viral load, dan worden deze geactiveerd. Normaal gezien dient de actieve fase tot een rusttoestand te komen als de virale lading afneemt. Deze normale immuunrespons vindt plaats in een periode van 2 weken.

Het Italiaanse model laat zien dat een extra lange blootstelling aan EBV antistoffen sterke interne verbanden tussen B-lymfocyten, killer lymfocyten T(K) en helper lymfocyten T(H) kunnen veroorzaken. Als gevolg hiervan kunnen B-lymfocyten geactiveerd blijven doordat zij rol als geheugencel als het ware overnemen. De T-lymfocyten blijven zodoende in verhoogde concentratie aanwezig omdat ze ‘geleerd’ hebben dat de actieve B-lymfocyten verband houden met de infectie. De actieve T-lymfocyten hebben sterke inflammatoire eigenschappen en veroorzaken zodoende de ME/CVS symptomen, ook al is de primaire infectie niet langer aanwezig.

Interessant is dat dit leerproces ook impliceert dat T-lymfocyten dus geactiveerd kunnen worden zonder invloed van de T (H) cellen. Dit laatste aspect is recentelijk experimenteel aangetoond. Samenvattend laten het model en de analyse uit dit onderzoek zien dat bij ME/CVS het immuunsysteem chronisch actief kan worden door een proces van associatief leren, waarbij een volledige inflammatoire toestand ontstaat zonder een rechtstreekse (virale) aanleiding.

Beperkingen en aanbevelingen

Dit type onderzoek geeft geen verklaring op moleculair niveau. Het is echter een nieuwe bijdrage aan de meerdere hypotheses waarbij wordt gekeken naar de rol van (virus)infecties en het immuunsysteem bij ME/CVS. 

Naast de hypothese van chronisch actieve virussen en gereactiveerde virussen is er een recente hypothese dat virussen ziekte kunnen veroorzaken, terwijl deze slechts latent aanwezig zijn, dat wil zeggen zonder dat ze opnieuw geactiveerd worden (zie: Chronic latent viruses cause disease, CBCD Explains).

Er zijn dus meerdere hypotheses over het mechanisme waarmee virussen en/of het immuunsysteem ME/CVS zouden kunnen veroorzaken. Het gebrek aan een eenduidig beeld over de oorzaken van ME/CVS maakt echter dat theoretische modellen belangrijke hulpmiddelen zijn bij het onderzoeken van de oorzaken van deze ziekte. De onderzoekers suggereren de bevindingen verder te onderzoeken in experimentele setting.

Verklarende woordenlijst

B-lymfocyten: hebben betrekking op de humorale afweer. Vormen de kern voor de Th2-reaktie van het afweersysteem; maken antistoffen aan en brengen daarmee een merkteken aan op de indringers (bakteriën etc). De gemerkte indringers worden daarna door andere witte bloedcellen (makrofagen etc.) uitgeschakeld.

T lymfocyten: hebben betrekking op de cellulaire afweer. De regisseurs van het afweersysteem (rust, Th1- of Th2-reactie)

Inflammatoire toestand: ontstekingsreactie als gevolg van een infectie

Lymfocyten: witte bloedcellen. Spelen een grote rol in het immuunsysteem

Mononucleosis infectiosa: klierkoorts, beter bekend als de ziekte van Pfeiffer. Een virus infectie door het Epstein-Barrvirus

T(k) cellen: T-killercellen. Herkennen antistof-dragende cellen, waardoor die kunnen worden beschadigd en gedood.

T(h) cellen: T-helpercellen. Versterken de immuunrespons

© Vertaling en samenvatting Paul voor ME-gids.net.

Dank aan de ME/cvs Vereniging voor de verklarende woordenlijst

Can persistent Epstein-Barr virus infection induce chronic fatigue syndrome as a Pavlov reflex of the immune response?

Journal of Biological Dynamics, Mar 2012; 6(2):740-62

Agliari E, Barra A, Vidal KG, Guerra F. Dipartimento di Fisica, Università degli Studi di Parma, Parma, Italy

PMID:22873615 full text of record online Jul 16, 2012

Abstract:

Chronic fatigue syndrome is a protracted illness condition (lasting even years) appearing with strong flu symptoms and systemic defiances by the immune system.

•  Here, by means of statistical mechanics techniques, we study the most widely accepted picture for its genesis, namely a persistent acute mononucleosis infection,
• And we show how such infection may drive the immune system towards an out-of-equilibrium metastable state displaying chronic activation of both humoral and cellular responses (a state of full inflammation without a direct ’causes-effect’ reason).

By exploiting a bridge with a neural scenario, we mirror killer lymphocytes T(K) and B cells to neurons and helper lymphocytes Th1 en Th2 to synapses, hence showing that the immune system may experience the Pavlov conditional reflex phenomenon:

• If the exposition to a stimulus (Epstein-Barr virus antigens) lasts for too long,
• Strong internal correlations among B cells, killer lymphocyte T(K) and T(H) may develop
• Ultimately resulting in a persistent activation even though the stimulus itself is removed.

These outcomes are corroborated by several experimental findings.