Socio-economische status en ME/cvs

Belangrijke punten

• Socio-economische status (SES) geeft de economische en sociale status aan, en kan gemeten worden aan de hand van kenmerken zoals huishoudinkomen, woongebied, beroepsstatus en opleidingsniveau.
• Lage SES met een verhoogd risico op chronische ziekte(n) – zoals hart- en vaatziekten en diabetes type 2, er is minder bekend over hoe SES het risico op ME/cvs – ook een chronische ziekte – beïnvloedt.
• Een onderzoeksteam in Noorwegen onderzocht de associatie tussen SES en ME/cvs in meer detail, waarbij specifiek werd gekeken naar het huishoudinkomen en opleidingsniveau.
• Het artikel onderzocht hoe de waarden van het huishoudinkomen en het opleidingsniveau verschilden tussen de drie groepen deelnemers – een “ME/cvs-populatie” – met een diagnosecode voor “Postvirale en aanverwante vermoeidheidssyndromen”, een controlegroep voor chronische ziekten en een gezonde controlegroep.
• De resultaten suggereren dat, in vergelijking met gezonde controles, een significant lager aantal mensen in de “ME/cvs-populatie” een laag opleidingsniveau had.
  • Deze bevinding zou mogelijk verklaard kunnen worden als lager opgeleiden minder kans hebben om de diagnose ME/cvs te krijgen – in plaats van dat een lage opleiding zelf het risico op de ziekte vermindert.
  • Meer onderzoek is nodig om de associatie tussen opleiding en ME/cvs in detail te begrijpen.
• Bovendien hadden degenen in “de ME/cvs-populatie” een grotere kans dan gezonde controles om in de lage-inkomensgroep te zitten 5-7 jaar vóór de diagnose van “postvirale en gerelateerde vermoeidheidssyndromen”.
  • Omdat het bij ME/cvs vaak jaren duurt voordat de diagnose wordt gesteld na het optreden van de symptomen, is er meer onderzoek nodig om te begrijpen of het de symptomen van niet-gediagnosticeerde ME/cvs kunnen zijn die een impact hebben op het huishoudinkomen.

Achtergrond

Socio-economische status (SES) – een indicatie van economische en sociale status, wordt vaak gemeten aan de hand van kenmerken zoals huishoudinkomen, woongebied, beroepsstatus en opleidingsniveau.

Hoewel onderzoek een verband heeft aangetoond tussen een lage SES en een verhoogd risico op chronische ziekte(n) – zoals hart- en vaatziekten en diabetes type 2, is er minder bekend over hoe SES het risico op ME/cvs – ook een chronische ziekte – beïnvloedt.

Auteurs van een artikel – gepubliceerd in BMC Public Health, merkten op dat bestaand onderzoek tegenstrijdige resultaten heeft opgeleverd; sommige onderzoeken geven aan dat mensen met een hoge SES een verhoogd risico hebben op ME/cvs, terwijl andere onderzoeken suggereren dat mensen met een lage SES het hoogste risico op de ziekte hebben.

In hun artikel bespreken de onderzoekers dat deze inconsistenties verklaard zouden kunnen worden door verschillen in de manier waarop SES gemeten wordt, bijvoorbeeld; studies die het huishoudinkomen en het risico op ME/cvs onderzoeken, kunnen heel andere bevindingen opleveren dan studies die het opleidingsniveau en ME/cvs onderzoeken.

Daarom besloot het onderzoeksteam om de relatie tussen ME/cvs en SES verder te onderzoeken, waarbij specifiek gekeken werd naar het inkomen van het huishouden en het opleidingsniveau.

Wat deed de studie?

De onderzoekers bekeken informatie over SES – gemeten in 2011, van drie groepen deelnemers in Noorwegen:

• “De ME/cvs-populatie”: 5.556 personen die tussen 2016 en 2018 een diagnose hadden gekregen van een ziekenhuis met de ICD-code G93.3 – de code voor “Postvirale en gerelateerde vermoeidheidssyndromen”.
• Gezonde controles: Een willekeurige steekproef van 5.562 individuen uit de Noorse bevolking.
• Chronische ziekten – controles: 60.425 personen, die tussen 2009 en 2018 een diagnose hadden gekregen van een ziekenhuis met een of meer van de volgende ICD-codes; C50 “Maligne neoplasma van de borst”, M79.7 “Fibromyalgie”, G35 “Multiple sclerose”, en A69.2 “Ziekte van Lyme”.
  • Deze chronische ziekten werden gekozen omdat “ze ofwel klinische kenmerken delen met ME/cvs (bv. vermoeidheid en idiopathische pijn) en/of vrouwen disproportioneel treffen, wat volgens eerder onderzoek ook het geval is voor ME/cvs”.

Hoewel de auteurs in het artikel stellen dat ze kijken naar het verband tussen SES en “risico op ME/cvs”, lijkt de analyse in het artikel te overwegen hoe de waarden voor SES – huishoudinkomen en opleidingsniveau, verschilden tussen de drie groepen deelnemers – en of het bij degenen in “de ME/cvs-populatie” meer of minder waarschijnlijk was dan de controlegroepen om ME/cvs te hebben:

• Laag of hoog huishoudinkomen vergeleken met gemiddeld huishoudinkomen.
• Laag of hoog opleidingsniveau vergeleken met een gemiddeld huishoudinkomen.

Deze categorieën werden als volgt gedefinieerd:

Belangrijk is dat de analyse ook rekening hield met de leeftijd, het geslacht, de beroepsstatus en de burgerlijke staat van de deelnemers – allemaal gemeten in 2011.

Wat heeft de studie gevonden?

De resultaten suggereren dat in vergelijking met de gezonde controlegroep, degenen met ME/cvs:

• 68% minder kans maken om in de groep met een laag opleidingsniveau te zitten vergeleken met de groep met een gemiddeld opleidingsniveau.
• 53% meer kans maken om in de groep met een laag huishoudinkomen te zitten in vergelijking met de groep met een modaal inkomen.

Er waren geen significante verschillen tussen “de ME/cvs-populatie” en gezonde controles met betrekking tot hoge opleiding of hoog huishoudinkomen.

Er waren geen significante verschillen tussen degenen in “de ME/cvs-populatie” en degenen in de controlegroep voor chronische ziekten met betrekking tot metingen van SES – opleiding en huishoudinkomen. Hoewel de onderzoekers opmerkten dat ME/cvs-patiënten 19% meer kans hadden op een hoog opleidingsniveau – vergeleken met een gemiddeld opleidingsniveau – in vergelijking met de controlegroep voor chronische ziekten, geven de betrouwbaarheidsintervallen die naast dit resultaat worden gepresenteerd – een maatstaf voor statistische significantie – aan dat deze bevinding niet significant is.

Wat betekenen deze bevindingen?

Hoewel de resultaten erop zouden kunnen wijzen dat een lage opleidingsstatus het risico verlaagt om een diagnose van  ME/cvs te krijgen (in deze studie een diagnose van de ICD-code G93.3 – de code voor “Postvirale en gerelateerde vermoeidheidssyndromen”), suggereren de auteurs dat deze bevinding een weerspiegeling kan zijn van de interactie tussen lager opgeleiden en gezondheidswerkers, en dat degenen met een laag opleidingsniveau meer kans hebben om niet-gediagnosticeerde ME/cvs te hebben. In het artikel worden twee voorbeelden gegeven die deze suggestie ondersteunen:

• Een studie die aantoont dat mensen met een hogere SES vaker een diagnose vragen en krijgen dan mensen met een lagere SES.
• Een artikel van Jason en collega’s waarin werd vastgesteld dat toen 18.675 personen werden gescreend op ME/cvs, 90% van degenen met een gemiddelde tot lagere SES die voldeden aan de diagnosecriteria voor “CVS” geen diagnose hadden gekregen van een arts.

In de discussie stellen de onderzoekers:

“Het is zeer goed mogelijk dat onze bevindingen de onderliggende verschillen tussen hoge en lage opleidingsniveaus in de omgang met gezondheidszorgdiensten weerspiegelen, en het is op zichzelf geen epidemiologisch effect.”

De bevindingen tonen ook aan dat mensen met ME/cvs vaker dan gezonde controles tot de groep met een laag huishoudinkomen behoorden vergeleken met de groep met een gemiddeld inkomen – deze bevinding werd niet in detail besproken door de onderzoekers.

Sterke punten

Door een periode van 5 -7 jaar te laten tussen de SES-meting in 2011 en de beoordeling voor de diagnostische code met betrekking tot symptomen van ME/cvs tussen 2016 en 2018, zeiden de onderzoekers dat ze in staat waren geweest om – tot op zekere hoogte – rekening te houden met het “lange en complexe diagnostische proces” voor de ziekte. ME Research UK merkt echter op dat in sommige gevallen de vertraging in de diagnose veel langer is dan 7 jaar.

Beperkingen

De auteurs erkennen dat de deelnemers in de studie met “ME/cvs” gediagnosticeerd werden in gespecialiseerde gezondheidszorg in Noorwegen – dit sluit alle individuen uit die ofwel alleen gediagnosticeerd zijn in de eerstelijnsgezondheidszorg of die niet-gediagnosticeerde ME/cvs hebben.

In de discussie wordt ook opgemerkt dat door het gebrek aan een gevalideerde biomarker voor ME/cvs, de diagnose van de ziekte – of van een ICD-code die het meest overeenkomt met de symptomen van ME/cvs, werd gesteld door individuele artsen op basis van een combinatie van diagnostische instrumenten of richtlijnen en subjectieve beoordelingen van de symptomen van de deelnemer. Dit betekent dat er een verhoogde kans is dat individuen een verkeerde diagnose krijgen – ofwel met ME/cvs terwijl een andere medische aandoening hun symptomen verklaart, of een andere diagnose krijgen terwijl ME/cvs de oorzaak van de symptomen is.

Een bijkomende beperking voor deze studie was dat ze niet in detail konden kijken naar de beroepsstatus en risico op ME/cvs. Hoewel de studie wel informatie bevatte over de vraag of de deelnemers in 2011 wel of niet werkten, was er niet genoeg gedetailleerde informatie over hun beroep om de beroepsstatus als maatstaf voor SES te beschouwen. Daarom zou toekomstig onderzoek de associatie tussen beroepsstatus en ME/cvs moeten overwegen.

Een andere mogelijke beperking van dit onderzoek is de gebruikte informatie, die deels afkomstig was uit ziekenhuisdossiers. Studies die gebruik maken van gegevens – zoals ziekenhuis- en huisartsgegevens – die voor andere doeleinden dan het project zelf zijn verzameld, zijn mogelijk beperkt omdat de gegevens niet noodzakelijkerwijs bedoeld waren voor gebruik in onderzoek, of ontworpen waren om een specifieke onderzoeksvraag te beantwoorden.

Conclusie

Deze studie suggereert dat, in vergelijking met gezonde controles, een significant lager aantal mensen met een registratie van de diagnosecode voor “Postviraal en gerelateerde vermoeidheidssyndromen” in Noorwegen een laag opleidingsniveau had. Het onderzoeksteam dacht dat deze bevinding mogelijk verklaard kon worden als mensen met een lager opleidingsniveau minder vaak de diagnose ME/cvs krijgen – in plaats van dat een lage opleiding zelf het risico op de ziekte vermindert. Er is meer onderzoek nodig om de associatie tussen opleiding en ME/cvs in detail te begrijpen – en om te onderzoeken of een lage opleiding zelf een risicofactor is voor de ziekte, of dat, zoals de auteurs van deze studie suggereren, mensen met een laag opleidingsniveau een hoger niveau van niet-gediagnosticeerde ME/cvs ervaren.

Bovendien suggereerden de resultaten dat mensen uit “de ME/cvs-populatie” waarschijnlijker dan gezonde controles tot de lage inkomensgroep behoorden 5-7 jaar vóór de diagnose van “postvirale en gerelateerde vermoeidheidssyndromen”. Aangezien het vaak jaren duurt voordat ME/cvs wordt gediagnosticeerd na het begin van de symptomen, is meer onderzoek nodig om te begrijpen of de symptomen van niet-gediagnosticeerde ME/cvs van invloed kunnen zijn op het huishoudinkomen. Het is ook de moeite waard om te overwegen dat, aangezien “de ME/cvs-populatie” in deze studie voornamelijk uit vrouwen bestond (78,3%), het huishoudinkomen in deze groep mogelijk lager was als gevolg van langere periodes van zwangerschaps- of ouderschapsverlof.

© ME Research UK, 9 augustus 2024. Vertaling admin, redactie NAHdine, ME-gids