23 januari 2023.
Voorstanders van de psychosomatische benadering van ME en langdurige Covid – evenals het bredere scala van zogenaamde “functionele” stoornissen en/of “medisch onverklaarde symptomen” – verklaren steevast dat degenen die het niet met hen eens zijn, zich bezighouden met wat zij afwijzend “dualisme” tussen lichaam en geest noemen. De geest en het lichaam zijn geen afzonderlijke entiteiten, merken zij op, en het maken van een scherp onderscheid tussen organische en psychologische oorzaken is inherent verdacht.
Ok dan. Waarom blijven aanhangers van deze benadering dan papers schrijven die vol lijken te zitten met verwarring over hun eigen constructie van “dualisme tussen lichaam en geest”? Laten we een recent voorbeeld nemen op een prestigieuze plaats: een artikel van een groep Franse auteurs in het Journal of Psychosomatic Research genaamd “Why the hypothesis of psychological mechanisms in long COVID is worth considering” [“Waarom de hypothese van psychologische mechanismen bij langdurige COVID het overwegen waard is.”] . Dit medisch tijdschrift is de officiële stem van de European Association of Psychosomatic Medicine en is aangesloten bij het International College of Psychosomatic Medicine. Vrij gezaghebbend spul.
Verrassend genoeg erkennen de huidige en vroegere redacteuren van het tijdschrift in een onthullend artikel uit 2021, gelabeld als “discussie”, dat niet-geblindeerde studies in combinatie met subjectieve uitkomsten bijzondere problemen met vooringenomenheid hebben. En toch bestaat de adviesraad van het tijdschrift uit kopstukken van de ideologische CGT/GET-brigades die niet inzien dat deze specifieke studieopzet de bevindingen betekenisloos en oninterpreteerbaar kan maken. Tot deze leden behoren Per Fink uit Denemarken, Peter Henningsen uit Duitsland, Judith Rosmalen uit Nederland en Michael Sharpe en Jon Stone uit het Verenigd Koninkrijk.
Bovendien heeft het tijdschrift zich onderscheiden in het publiceren van flagrante voorbeelden van overdrijven door vooraanstaande leden van de ideologische CGT/GET-brigades. In 2021 bijvoorbeeld publiceerde het tijdschrift de follow-up op lange termijn van professor Peter Whites zelfhulpprogramma voor graduele oefentherapie, GETSET genaamd. (Professor White was natuurlijk een van de drie hoofdonderzoekers van de in diskrediet gebrachte PACE-trial).
In het gedeelte “Hoogtepunten” van het artikel wordt niet vermeld wat de belangrijkste bevinding had moeten zijn: er waren geen verschillen in resultaten tussen de interventie- en vergelijkingsgroepen. Professor White en zijn medeauteurs stelden de interventie voor als succesvol op basis van vergelijkingen binnen de groep, die slechts van secundair belang zouden moeten zijn. (Het artikel werd gecorrigeerd nadat ik het tijdschrift had gewezen op de manier waarop de auteurs de bevindingen hadden verdraaid).
********
Is langdurige Covid een functionele stoornis?
In het recente editoriaal van Journal of Psychosomatic Research schrijven de auteurs:
“Hoewel de mogelijke rol van psychologische mechanismen bij langdurige COVID al lang wordt verondersteld, is deze tot nu toe relatief over het hoofd gezien in vergelijking met andere mogelijke mechanismen… In bepaalde omstandigheden kunnen echte symptomen worden ervaren zonder enige organische stoornis.”
Dus. De auteurs stellen twee totaal verschillende mechanismen die kunnen leiden tot lichamelijke symptomen: “psychologische mechanismen” en “organische stoornissen”. Elders in het stuk beweren de auteurs dat “psychologische mechanismen echt zijn.”
Met andere woorden, dit artikel stelt dat psychologische mechanismen rechtstreeks somatische gewaarwordingen veroorzaken, zonder enige organische stoornis. Als het vergelijken van de verschillende effecten van deze twee soorten mechanismen geen “dualisme tussen lichaam en geest” is, wat dan wel? Ik ben geen filosoof en pretendeer niet Descartes gelezen te hebben. Het lijkt mij dat als je stelt dat zowel X als Y Z kunnen veroorzaken, je het onafhankelijke bestaan van zowel X als Y stelt. Dus waarom bekritiseren deze mensen anderen voor deze vermeende misstap als een vorm van dualisme tussen lichaam en geest de kern van hun eigen denken lijkt te zijn?
De auteurs lijken te denken dat ze het geest-lichaam dualisme overstijgen door zich te beroepen op het concept van “functionele” stoornissen, die ze definiëren als “de aanwezigheid van invaliderende en aanhoudende symptomen die niet volledig worden verklaard door schade aan de organen waar ze op wijzen”. Verder merken ze op: “deze stoornissen komen vaak voor na een acute medische gebeurtenis, vooral bij vrouwen, en omvatten psychologische risicofactoren, zoals angst, depressie en disfunctionele overtuigingen die kunnen leiden tot schadelijk, maar aanpasbaar gezondheidsgedrag.”
Het ontbreken van bewijs van organische aantasting op basis van standaardtests en huidig inzicht mag niet worden gepresenteerd als definitief bewijs dat de symptomen “niet volledig worden verklaard” door orgaanschade. Misschien worden ze alleen op dit moment niet volledig verklaard door orgaanschade; misschien worden ze in de toekomst wel verklaard door orgaanschade. De kennelijke veronderstelling is dat alle momenteel onverklaarde “aanhoudende symptomen” voor altijd onverklaarbaar zijn, behalve door een beroep te doen op “psychologische mechanismen”. Deze sprong in de logica is ongegrond.
De passage is ook adembenemend in zijn nonchalante vrouwenhaat. Het lijkt erop dat vrouwen veel vaker dan mannen “disfunctionele overtuigingen” koesteren over hun lichaam en hun ervaring van ziekte, en veel vaker psychische problemen uiten in de vorm van lichamelijke symptomen. Realiseren de auteurs zich misschien niet dat vrouwen- en mannenlichamen verschillend zijn? Begrijpen ze dat vrouwen vaker auto-immuunziekten hebben? Hm. Ik denk dat als we allemaal weten dat vrouwen hysterisch en hyperemotioneel zijn, waarom verder zoeken naar antwoorden?
Redelijke mensen zijn het er in het algemeen over eens dat stress, angst, depressie en aanverwante toestanden van invloed kunnen zijn op de gezondheidsresultaten, bij mensen met en zonder andere onderliggende aandoeningen en ziekten. Redelijke mensen zouden het ook eens kunnen zijn met de auteurs wanneer zij, onder verwijzing naar observationeel onderzoek naar long Covid, stellen dat “ten minste sommige aanhoudende symptomen bij sommige patiënten beïnvloed kunnen worden door psychologische factoren”.
Maar dat is een bescheiden bewering – veel bescheidener dan wat de auteurs werkelijk lijken te geloven. Die bescheiden bewering terzijde, de hele strekking van het artikel is dat miljoenen mensen over de hele wereld gewoon verkeerd denken dat pathofysiologische processen de oorzaak zijn van de invaliderende symptomen die hun vroegere leven hebben verwoest. De hypothese van de auteurs is dat deze patiënten, net als de honden van Pavlov, het heden grotendeels verkeerd interpreteren vanwege verwachtingen die voortvloeien uit ervaringen uit het verleden. Zoals de auteurs schrijven, kunnen lichamelijke symptomen “optreden wanneer bottom-up input (d.w.z. informatie van lichaamssensoren) wordt overstemd door top-down verwachtingen (d.w.z. informatie van eerdere ervaringen) bij het vormgeven van de perceptie.”
Het is allemaal goed en wel om te zeggen dat symptomen “kunnen optreden” op deze manier, maar dat betekent natuurlijk dat ze ook “niet kunnen optreden”. Dit voorgestelde mechanisme is niet meer dan een hypothese en één die in wezen onmogelijk te bewijzen of te weerleggen is. Toch staan de auteurs erop dat deze hypothese voor waar wordt aangenomen voor onderzoek en behandeling. Deze verwachting lijkt een zekere mate van arrogantie te vereisen.
Aan het eind schrijven de auteurs dat, “vanuit het perspectief van de psychosomatische geneeskunde”, het misverstand over en het verzet tegen hun standpunt “voortkomen uit het feit dat, hoewel psychologische mechanismen uiteindelijk biologisch zijn (d.w.z. gebaseerd op de hersenen), zij vaak worden afgezet tegen biologische mechanismen in een dualistische benadering.”
Helaas lopen de auteurs zelf in hun eigen val. Als zij volhouden dat psychologische mechanismen niet mogen worden “afgezet tegen” biologische, waarom zetten zij dan “psychologische mechanismen” en “organische stoornissen” tegenover elkaar door te beweren dat de eerste symptomen kunnen veroorzaken bij afwezigheid van de tweede? Promoot dit artikel niet eigenlijk “een dualistische benadering” terwijl het zichzelf voorstelt als een aanklacht daartegen?
Mis ik hier iets?
© David Tuller voor Virology Blog. Vertaling admin, redactie NAHdine, ME-gids.
